HimalKhabar.com :: A Complete Nepali Political News Portal
इतिहास
नालापानीबाट कहाँ गए बलभद्र?
नालापानीबाट कहाँ गए बलभद्र?
राजकुमार दिक्पाल
बलभद्र कुँवर नालापानी किल्लामा अंग्रेजसँग हारेपछि सीधै रणजित सिंहको सेनामा भर्ना हुन गएको र उनी भगौडा सैनिक रहेको भनी कतिपयले गरेको भ्रामक प्रचारलाई नै धेरैले सही ठानिरहेका छन्।
ढुङ्गेयुगीन बस्ती पनौती
ढुङ्गेयुगीन बस्ती पनौती
बचेखुचेका सांस्कृतिक विशेषताले नेपाल खाल्डोकै ठीक बाहिर आग्नेयमा अवस्थित पनौती पनि ढुंगेयुगदेखिको बस्ती हो भन्ने देखाउँछन्।
लिम्बूहरूले महिलाको हात समाउन नपाउने राणाकालीन दुई आदेश
लिम्बूहरूले महिलाको हात समाउन नपाउने राणाकालीन दुई आदेश
चुरौटेले चुरा लगाइदिंदा र धान नाच नाच्दा पुरुषले महिलाको हात समाउने कार्य राज्यको नीति-धर्म विपरीत भएको भन्दै राणा शासकले यसमा बन्देज लगाउन इस्तिहार र सनद जारी गरेका थिए।
हाङसेमालुङ : ढुंगा गाडेर राजाहरू छुट्टिएको ठाउँ
हाङसेमालुङ : ढुंगा गाडेर राजाहरू छुट्टिएको ठाउँ याक्थुङ/लिम्बू पुर्खाको निशानी हाङसेमलुङ आफैमा एउटा सभ्यताको परिचायक र इतिहास खोज्ने आधार पनि हो।
कीचकवध उत्खनन : भेटिए २२ सय वर्ष पुराना पाँच भवनका संरचना
कीचकवध उत्खनन : भेटिए २२ सय वर्ष पुराना पाँच भवनका संरचना पुरातत्त्व विभागको उत्खननबाट झापाको भद्रपुर नगरपालिका-३, पृथ्वीनगरस्थित कीचकवधमा दुई हजार २०० वर्ष पुराना पाँच वटा भवनका संरचना भेटिएका छन्।
राहुल सांकृत्यायन, धर्मानन्द र भगवान्‌लालले देखेको नेपालबारे चर्चा
राहुल सांकृत्यायन, धर्मानन्द र भगवान्‌लालले देखेको नेपालबारे चर्चा भारतीय इतिहासकारले नेपालका विषयमा लेखेका पुस्तकबारे सोमबार पाटनमा चर्चा गरिएको छ।
नेपालमा अनुसन्धान गर्दा ५० वर्षअघि झेलेको सरकारी झन्झट
नेपालमा अनुसन्धान गर्दा ५० वर्षअघि झेलेको सरकारी झन्झट ५० वर्षअघिको नेपाली कर्मचारितन्त्रबारेका यी भोगाइहरूले अहिले पनि सरकारी कार्यालयको कामकारबाहीमा खासै फरक नआएको देखाउँछ।
काठमाडौंको ढुंगेयुगीन बस्ती- साँखु 
काठमाडौंको ढुंगेयुगीन बस्ती- साँखु  मिहिन स्तरमा साँखुका किंवदन्ती, प्रचलन, संस्कृति आदिको समीक्षात्मक अध्ययनले यो नवपाषाणकालदेखि क्रमशः विकसित मानव बस्ती हो भन्न सकिन्छ।
जात हेरेर सजाय तोक्ने थिति
जात हेरेर सजाय तोक्ने थिति तत्कालीन प्रधानमन्त्री जंगबहादुर राणा बेलायत भ्रमणबाट फर्केपछि विसं १९१० मा मुलुकी ऐन लागू गरे। त्यसले जातिगत विभेदलाई थप वैधानिकता दियो। अपराधमा जात अनुसार दण्ड सजाय तोकियो।
१९८० को सन्धि हुँदा ब्रिटिश ‘एनभ्वाय’ ले दिएको मन्तव्य
१९८० को सन्धि हुँदा ब्रिटिश ‘एनभ्वाय’ ले दिएको मन्तव्य सारा दुनियामा गोर्खाली यत्तिका लडाका छन्‌ भन्ने पहिचान अघीपनी थियो. अहिले पनी छदैछ.
१९८० को सन्धि हुँदा चन्द्रशमशेरले दिएको मन्तव्य
१९८० को सन्धि हुँदा चन्द्रशमशेरले दिएको मन्तव्य हाम्रामुलुकको बारेमा जो भूल समझ थियो सो, सधै लाई दूर गराई हाम्रो जातीय स्वतन्त्रता लाई यो अहदले निसन्देह तवर संग कबुल गरेकोछ.
१९८० सालको दोस्तीको अहदको उल्लास!
१९८० सालको दोस्तीको अहदको उल्लास! नेपाललाई सार्वभौम मुलुकको मान्यता दिलाउने ब्रिटेनसँगको सन्धिपछि ‘श्री ५ महाराजाधिराजको सलामी धुन’ पनि बजाइएको थियो। यस्ता केही समारोहमा ब्रिटिश राष्ट्रगानको धुन मात्र बज्थ्यो।
बलिराजाले पठायो कि बलिहाङले?
बलिराजाले पठायो कि बलिहाङले? धर्मात्मा राजालाई बचाएकोमा जनताले हर्षोल्लासका साथ घरघर डुलेर खुशी बाँड्न थाले। चेलीहरूको हातबाट भाइटीका, माला लगाएर मासु सेलरोटी खानेकुरा खाएर खुशी साटासाट गरे। देउसी भइलो खेल्दा ‘हामी त्यसै आएको होइन बलिराजाले पठाएको’ भनेर तिहारमा भट्याउने चलन त्यहींबाट चलेको विश्वास गरिन्छ।
को हुन् दक्षिणएशियालीका पूर्वज?
को हुन् दक्षिणएशियालीका पूर्वज? दक्षिणएशियामा बसोबास गर्ने सबैजसो मानिसमा केही न केही मात्रामा भए पनि पश्चिम यूरेशियाली र पूर्वी एशियालीको मिश्रण छ। यसको अर्थ- लिटल अन्डामान टापु बाहेक भारतीय उपमहाद्वीपवासी कुनै पनि समुदायले आफूलाई आनुवंशिक रूपमा शुद्ध भएको दाबी गर्न सक्दैन।
पृथ्वीनारायणले लिम्बूहरूलाई दिएका लालमोहर
पृथ्वीनारायणले लिम्बूहरूलाई दिएका लालमोहर पृथ्वीनारायण शाहले पूर्वका लिम्बूहरूको नाममा १८३१ सालमा जारी गरेका अधिकांश लालमोहरका सक्कल भेटिएका छैनन्, भेटिएका कागजात पनि नक्कल उतार गर्दा व्यहोरा फरक फरक देखिन्छन्।
काठमाडौंको ढुङ्गे युगको धरातलीय जाति नाग
काठमाडौंको ढुङ्गे युगको धरातलीय जाति नाग
भिक्टर प्रधान
नेपाल-खाल्डोमा गोपालको ठीक अगाडि नागको वर्चस्व वा उपस्थिति मान्ने हो भने नाग जाति यहाँ तीन हजार वर्षअघि थियो भन्न सकिन्छ।
को हुन् रोहानी?
को हुन् रोहानी?
म्याग्दीमा पाइने १८ थरमा मात्र सीमित छैन पुन मगरको विस्तार। नजिकै बाग्लुङमा सामी/साई, दगाई, भलाई र खामे जस्ता थर प्रचलनमा छन्। नेपाल मगर संघ केन्द्रीय समितिले भर्खरै पुन मगरका १९६ वटा थर सङ्कलन गरी तथ्याङ्क विभागमा बुझाएको छ।
गिरिजाप्रसादले नफर्काएको त्यो बन्दूक
गिरिजाप्रसादले नफर्काएको त्यो बन्दूक
राणाशासन फाल्न नेपाली कांग्रेसको ‘जनमुक्ति सेना’ लाई बन्दूक दिएको धनकुटाको खयगुली नेवार परिवारका एक सदस्यले पञ्चायत विरुद्ध आफ्नो प्राणकै आहुति दिए।
काठमाडौंको ढुङ्गेयुग: पृष्ठभूमि
काठमाडौंको ढुङ्गेयुग: पृष्ठभूमि पुरा र मध्य पाषाणकालमा नेपाल-खाल्डो आइपुगेका मानिसहरूले यहाँको दहको पानी भर्खरै सुक्दै गरेकाले  उपत्यकाको मालभूमिभन्दा पाखाका दम्स्याइला भूखण्ड रुचाएको अनुमान हुन्छ, जहाँ बसोबासका लागि अनेक कन्दरा र शिकारका लागि घना जङ्गल थिए। 
पृथ्वीनारायणले किन फेरे गोत्र? 
पृथ्वीनारायणले किन फेरे गोत्र?  कट्टर हिन्दू राजा पृथ्वीनारायणले गोरखा राज्यको विस्तार गर्दा अन्य राज्यका सहगोत्री शासकलाई मारकाट गर्नुपर्ने र यस्तो गर्न धर्मले लगाएको प्रतिबन्ध छल्न भारद्वाजबाट काश्यप गोत्र धारण गरेको मान्न सकिन्छ। 
प्रवासीको पहलमा आदिकवि
प्रवासीको पहलमा आदिकवि मोतीरामले अनुसन्धानपूर्वक नभएर भानुभक्तको काव्यिक व्यक्तित्वप्रतिको श्रद्धाले दिएको ‘आदिकवि’ विशेषणलाई प्रवासी नेपालीहरूले शासकीय तहबाटै अनुमोदन गराए।
इतिहासमा हुँदै नभएकाे ‘अखण्ड भारत’
इतिहासमा हुँदै नभएकाे ‘अखण्ड भारत’ नेपालले पनि आफ्नो इतिहासको गर्व भनेर विगतका ती भूक्षेत्रहरू समेटेर नक्शा बनाउन सक्छ। तर, त्यसको प्रयोजन इतिहास अध्ययनका लागि मात्रै हुन्छ, संसद् जस्तो वर्तमान राजनीतिक अभ्यास गर्ने थलोमा होइन। यो कुरा भारतले बुझ्नुपर्छ।
वर्षगणनाको मानक वर्षा र नेवार सभ्यता
वर्षगणनाको मानक वर्षा र नेवार सभ्यता आदिम ढुङ्गेयुगमा वर्षाकाललाई प्रकृतिको महाप्रलय र महाअवसर दुवै मानेर यही समयलाई हिन्द उपमहाद्वीपका मानिसले वर्षको अन्त्य र आरम्भको मानक मानेका थिए।
इतिहास छोपिएका इतिहासकार 
इतिहास छोपिएका इतिहासकार  संशोधन मण्डलको संस्थापक अध्यक्षका रूपमा नेपाली इतिहासको प्रामाणिक परिशीलनमा खटिएका भोलानाथ पौडेलको चर्चा ऐतिहासिक वृत्तमा जति हुनुपर्ने हो, भएको छैन। 
राजा झुक्याएर विर्ताको लालमोहर
राजा झुक्याएर विर्ताको लालमोहर पहिले जातीय बाहुल्य र अधिपत्य तथा शासकीय अधिकारका कारण लिम्बूहरूले चर्ची बेहोरी आएको लिम्बुवानमा पछि अन्य जाति तथा समुदाय पनि प्रवेश गरे।
उजीरसिंहले बाँधेको बन्देज
उजीरसिंहले बाँधेको बन्देज अभियुक्तलाई यातना दिन नहुने, धर्म भाकेर नभई प्रमाणका आधारमा इन्साफ गर्नुपर्ने पैरवी रहेको उजीरसिंह थापाको तालीम निर्देशिकालाई नेपालकै पहिलो वर्णनात्मक कानूनी किताब मान्न सकिन्छ।
कबीलाकालीन हिमाली हातेमालो
कबीलाकालीन हिमाली हातेमालो उवेला महाहिमाली क्षेत्रमा व्यापार-वाणिज्य कुनै नाफाखोरी बनिया-नाफाखोरीद्वारा होइन, समुदाय-समुदायबीच हुन्थ्यो। विकट भूगोलमा मिलिजुली बाँच्न एक किसिमको समन्वय थियो।
को हुन् धनकुटा गौंडाका पहिलो प्रशासक?
को हुन् धनकुटा गौंडाका पहिलो प्रशासक? जिल्ला प्रशासन कार्यालय, धनकुटाको वेबसाइटमा धनकुटा गौंडाका पहिलो प्रशासकका रूपमा बख्तावरसिंह बस्नेतको नाम छ। उनको कार्यकाल वि‍सं १८६८ देखि १८७८ सम्म भएको उल्लेख छ।
माझकिरात मास्न के गरेनन् गोरखालीले?
माझकिरात मास्न के गरेनन् गोरखालीले? गोरखालीहरूले आफ्नो पक्षमा नआउने माझकिरातका खम्बू-किरातहरूलाई मार्ने‚ गर्भवतीको गर्भ तुहाइदिएको र शिशुहरूलाई ओखलमा हालेर किचिएको हड्सन पाण्डुलिपिमा उल्लेख छ।
सुवांगी अन्तर्गत गोवांगी हक
सुवांगी अन्तर्गत गोवांगी हक तमोर खोलाका जिम्मावाल सुब्बाहरूले तिब्बतसँग सीमा जोडिएको पूर्वी उत्तर क्षेत्रका पाँच गाउँमा त्यहींका स्थानीयलाई आफू अन्तर्गत रहने गरी गोवांगी अधिकार प्रदान गरेका थिए।