विकासको बाटोमा विराटनगर
प्रदेश–१ को अस्थायी राजधानी तोकिएको विराटनगरलाई स्थायी राजधानी बनाउन महानगरपालिकाले धेरै योजना अघि सारेको छ।
विराटनगर उपमहानगरपालिकाले वडा नम्बर–८ स्वागतम् टोलमा सडक बनाउने भन्दै रूपा राजवंशीको घरको भित्ता भत्काइदिएको थियो । त्यसयताको दुई वर्ष स्वागतम् टोल हिउँदमा धूलो र बर्खामा हिलोमा डुबिरह्यो ।
अहिले महानगरपालिकाले ३२ फिटको कालोपत्रे सडक बनाइदिएपछि राजवंशीले आफ्नो घर भत्किएको र ४ फिट जमीन सडकमा परेको पीडा बिर्सिएकी छन् । “बाटो नभएर परै रोकिएको एम्बुलेन्समा छिमेकीलाई बोकेर चढाएका थियौं” उनी भन्छिन्, “अब एम्बुलेन्स मात्र हैन, दमकल नै आउने सडक बनेको छ ।”
त्यसका लागि उत्तर–दक्षिण सडकका दुईतर्फ घर भएकाहरूले ४–४ फिट जग्गा छाडेका छन् । बदलामा सबैले चिल्लो सडकमा आउने स्कूल बसमा छोराछोरी चढाउन, साइकल र स्कूटरमा आउजाउ गर्न पाएका छन् ।
सडक चौडा हुनुअघि यस टोलमा रु.८ लाख प्रति कट्ठामा घडेरी किनबेच हुन्थ्यो, अहिले रु.१८ लाख पुगेको छ । सँगैको आदर्श टोलका मोहम्मद तैयव (६५) ले घर बनाउँदा निर्माण सामग्री अरूको जमीनबाट पुर्याएका थिए । अहिले उनको टोलमा पनि सजिलै दमकल छिर्छ ।
आदर्श टोल विकास संस्थाका अध्यक्ष मोहम्मद लतिव यसका लागि स्थानीयलाई सम्झउन तीन महीना लागेको बताउँछन् । महानगरपालिकाको सामाजिक शाखा प्रमुख पुनम दाहाल सडक चौडा हुँदाको फाइदा बुझेकाहरूमार्फत स्थानीयवासीलाई मनाएर सडक बढाउने कामलाई तीव्रता दिएको बताउँछन् । “त्यसक्रममा कति ठाउँमा त प्रहरी परिचालन पनि गर्नुपर्यो”, दाहाल भन्छन् ।
विराटनगरमा अहिले एशियाली विकास ब्यांंकको सहयोगमा रु.२ अर्ब ९५ करोडको मझाैला शहर एकीकृत शहरी वातावरणीय सुधार परियोजना संचालनमा छ । यसअन्तर्गत सबै सडक चौडा पार्ने र घरहरूबाट निस्कने ढल व्यवस्थापन गर्ने काम हुँदैछ ।
यस क्रममा १६० किलोमिटर सडक चौडा पारिएको छ । सडक छेउका घरधनीहरूले १.५ मिटरका दरले ७१० कट्ठा अर्थात् ३५ बिघा जग्गा दिएका छन् । सडक चौडा बनाउँदा करीब १००० घरका भित्ता र १५०० पर्खाल भत्काउनु परेको इन्जिनियर प्रकाश चौधरीले बताए ।
नगरपालिका र धनी आफैंले पनि भत्काएकाले बजारभित्रका घरहरूका स्वरुप बिग्रिएका छन् । हुनेखानेहरूका घरका डिजाइन फेरिएका छन् ।
घरहरूबाट निस्किएको ढल जम्मा गर्न ९ हेक्टर जग्गामा निर्माणाधीन प्रशोधन केन्द्रको ७५ प्रतिशत काम सकिएको छ । त्यसबाट मल बनाउने र छानिएको सफा पानी सिंघिया खोलामा मिसाउने महानगरपालिकाको योजना छ ।
विराटनगरमा रु.२ अर्ब ६१ करोडको क्षेत्रीय शहरी विकास कार्यक्रम पनि संचालनमा छ । त्यसअन्तर्गत ७५ किमी सडकमा कालोपत्रे गरिंदैछ भने २६ वटा पिच सडकमा रु.२ करोड १५ लाख लागतमा मर्मत कार्य भइरहेको छ ।
महानगरपालिकाले १९ वटै वडाका ८५ वटा सानाठूला सडक र नालाका लागि रु.१२ करोड १० लाख ७० हजार छुट्याएको छ । त्यस्तै, भारतसँग जोडिएको सडक र नाला व्यवस्थित गर्न रु.४७ लाख ८४ हजार छुट्याइएको छ । धरान रोडबाट विराटनगर विमानस्थल जोड्ने ८०० मिटर सडक चौडा पार्न रु.२ करोड ४० लाख लागेको महानगरपालिकाले जनाएको छ ।
शहरी विकास कार्यालयमार्फत रु.४५ करोडको लागतमा रोडशेष–रानी ५ किमी सडक कालोपत्रे र नाला निर्माण भइरहेको छ । रु.८ करोड ४७ लाखको बसपार्क निर्माण अन्तिम चरणमा छ भने जोगवनी–धरान सडकलाई ६ लेन बनाउने काम सुचारु छ ।
महानगरभित्रको १२.४ किमी सडक निर्माणमा ढिलासुस्ती भएपछि ५ वैशाखमा ठेकेदारहरूलाई बोलाएर समयमै नसके कारबाहीको चेतावनी दिएको मेयर भीम पराजुलीले बताए ।
जनप्रतिनिधि आउनुअघि गुणस्तरीय काम नभएको तर अहिले आफूहरूले निगरानी बढाएको उनको भनाइ छ । त्यसक्रममा लापरवाही गर्ने ठेकेदारका कर्मचारीलाई पक्राउ समेत गराएको उनी बताउँछन् ।
जनप्रतिनिधिको निगरानीमा परेका ठेकेदारहरूले काममा लापरवाही र ढिलाइ गर्न नपाएका मेयर पराजुली बताउँछन् । “सडक विस्तारमा धेरैले सहयोग गरे” उनी भन्छन्, “कतिपय ठाउँमा सडक चौडा गर्न नदिने व्यक्तिलाई प्रहरी लगाएर हटाई डोजर चलायौं ।”
कमल रिमाल, विराटनगर
पढ्नुहाेस् ।
प्रदेश – ५ मा पूर्वाधारकाे पिरलो
संघीयता कार्यान्वयनमा केन्द्रकै अवरोध